Geweld in Games

Dat games soms gewelddadig kunnen zijn weten we allemaal. De meesten onder ons hebben al wel eens een nazi soldaat neergeschoten tijdens D-Day of knuppelden al wel eens een hoertje neer in GTA. Maar kan dit soort ingame geweld leiden tot vuurgevechten in het echte leven? Wij bij GamersNet vroegen het ons af en regelden een interview met wetenschapper Steven Malliet.

GN: Zou u uzelf even kunnen voorstellen?

Steven: Ik ben Steven Malliet, Communicatiewetenschapper en Master Informatica. In september 2007 verdedigde ik mijn doctoraat, waarin ik het had over de impact van gamen op het wereldbeeld bij jongeren. Momenteel ben ik als assistant professor verbonden aan de Universiteit Antwerpen (UA) en als senior researcher aan de Katholieke Hogeschool Limburg (KHLim).

GN: Vormen gewelddadige games werkelijk een bedreiging?

Steven: Ja en neen. Ja in de zin dat, voor een bepaalde groep, er inderdaad het risico inzit dat ze door veel te gamen een verstoord werkelijkheidsbeeld gaan ontwikkelen, wat dan ook in een grotere aggressiviteit kan resulteren. Neen in de zin dat we hier slechts over een minderheid spreken. Op basis van mijn doctoraat concludeerde ik dat de manier waarop men games speelt een cruciale factor is: jongeren die het spelen van games als zeer realistisch ervaren, en jongeren die zeer fel opgaan in het spelen van games, blijken positiever te staan tegenover geweld in het dagelijkse leven, en ook minder vertrouwen te hebben in andere mensen.

Bij jongeren die heel goed de grens tussen spel en realiteit kunnen trekken (dus bij jongeren die weten dat het ‘maar een spel’ is) vond ik geen verband. Ik stelde ook vast dat de invloed van televisie op het werkelijkheidsbeeld van jongeren nog altijd groter is dan de invloed van games op het werkelijkheidsbeeld van jongeren. Dus we kunnen eigenlijk stellen dat er zeker en vast een risicogroep is (met name degenen die moeite hebben om spel en realiteit te onderscheiden), maar dat dit zeker geen meerderheid is, en dat we dus niet van een algemene bedreiging kunnen spreken.

GN: Zijn jongeren extra vatbaar voor dit soort games?

Steven: Uit de ontwikkelingspsychologie leren we dat kinderen en jongeren inderdaad meer vatbaar zijn voor beïnvloeding (niet alleen door de media, maar ook door opvoeding, leeftijdsgenoten, … ) omdat ze verschillende stadia doorlopen waarin ze hun persoonlijkheid ontwikkelen. In het algemeen kan men stellen dat, hoe jonger men is, hoe meer beïnvloedbaar men is. Dus vanuit dit perspectief is het een logische zaak dat men bijvoorbeeld games en films aan leeftijdsbeperkingen onderwerpt.

GN: Is er een verschil tussen gewelddadige games en gewelddadige films?

Steven: Er zijn twee essentiële verschillen denk ik. Ten eerste zijn films een passief medium (men heeft als kijker geen inbreng in het verhaal), terwijl games een interactief medium zijn (men draagt actief bij tot hetgene er gebeurt). Op basis van dit verschil heeft men bijvoorbeeld de activatietheorie en de imitatietheorie in verband met de effecten van games uitgewerkt. In grote lijnen komt het er in die theorieën op neer dat men, doordat men actief bezig is, eigenlijk zichzelf traint in het stellen van bepaalde gedragingen. Een spel als America’s Army, een spel dat als een simulator van oorlogsomstandigheden wordt gebruikt, toont aan dat hier zeker een grond van waarheid in zit.

Een tweede belangrijk verschil ligt in het feit dat doorgaans aan films een groter realisme wordt toegeschreven dan aan games. Zelfs als het om fictie gaat, denkt men als kijker onderbewust toch: “het heeft zich allemaal echt voor een camera afgespeeld, dus er zal wel iets van waar zijn”. Bij games daarentegen, weet men meestal zeer goed dat het gaat om wiskundige berekeningen die worden omgezet in pixels op een scherm. Daardoor is men ook rapper geneigd om te denken dat het allemaal niet echt is. Van hieruit kon ik verklaren waarom televisie eigenlijk nog altijd een sterkere invloed heeft op het wereldbeeld van jongeren.

GN: Wat gebeurt er precies in ons hoofd wanneer we een gewelddadige game spelen?

Steven: Dat hangt natuurlijk heel veel af van wat voor soort speler we zijn. Je hebt echt competitieve spelers, die eigenlijk maar één doel voor ogen hebben: winnen. Of ze nu tegen de Russen, de Amerikanen of tegen de nazi’s moeten vechten maakt voor hen niet zoveel uit. Ze willen op een zo efficiënt mogelijke manier het spel tot een goed einde brengen.

Je hebt anderzijds ook de spelers die een stukje van zichzelf tot uiting willen brengen in een spel en dan ook moeite hebben om een slecht karakter te spelen of om extreem gruwelijke daden te verrichten. Zij zullen liever het spel verliezen, dan dat ze acties moeten uitvoeren die ze moreel verwerpelijk vinden. Je hebt nog een derde categorie, met name degenen die express binnen een spel acties gaan uitvoeren die ze in het dagelijkse leven nooit zouden kunnen of mogen doen. Zo heb je mensen die heel graag ook eens de ‘bad guy’ willen spelen, of die zich graag voordoen als iemand van het andere geslacht.

GN: Kan iedereen die gewelddadige games speelt de realiteit verliezen, of is het enkel een extra duwtje in de rug voor iemand die mentaal niet zo stabiel is?

Steven: Hierover is eigenlijk nog niet veel onderzoek gedaan. Er is een aantal indicaties dat het toch vooral gaat om mensen die al niet zo’n stabiele persoonlijkheid hebben, of die uit een ontwrichte sociale achtergrond komen. Maar in het algemeen ziet het er naar uit dat mensen met een stabiele persoonlijkheid, en die uit een stabiele gezinssituatie komen, niet zo snel de grens tussen spel en realiteit zullen verliezen.

GN: Ik heb nog nooit gehoord van een gamer die op een schildpad springt omdat hij teveel Mario heeft gespeeld. Wat is het verschil tussen een loodgieter die schildpadden doodtrapt en een GTA-personage die hoertjes doodslaat?

Steven: Natuurlijk ziet GTA er grafisch veel realistischer uit, zijn de locaties ook meestal gebaseerd op bestaande steden en zijn de karakters menselijk. Dus in dat opzicht is het zeker en vast een realistischer spel en kan het dus ook een grotere invloed uitoefenen op meningen die men heeft of gedragingen die men stelt in het dagelijkse leven. Anderzijds, wanneer men kijkt naar hoe de karakters zich gedragen in GTA, en naar de logica van het beloningssysteem en dergelijke, dan blijkt toch dat jongeren het ook niet zo’n enorm realistisch spel vinden.

GN: In Duitsland loopt momenteel een wetsvoorstel om de distributie en productie van gewelddadige games stil te leggen. Hebben zulke maatregelen wel nut wanneer slechts een zeer klein percentage gamers doorslaat?

Steven: Het ziet er naar uit dat dit niet de meest effectieve maatregel zal zijn. Op deze manier zullen de ‘nuchtere’ gamers geslachtofferd worden. Bovendien kan men toch niet uitsluiten dat de mensen uit de risicogroep, deze spellen alsnog via het illegale circuit in handen zullen krijgen. Het ziet er naar uit dat het veel nuttiger is om de verantwoordelijkheid niet enkel bij de wetgever te leggen, maar ook bij de ouders en opvoeders. Het is dan zaak om de ouders en opvoeders erop te wijzen dat zij voor een stuk moeten in de gaten houden met wat voor games hun kinderen bezig zijn en wat eventueel de gevaren hiervan kunnen zijn.

GN: Als deze wet in Duitsland wordt ingevoert, denkt u dan dat landen als Nederland en België zullen volgen?

Steven: Ik denk het niet. Ik heb een paar conferenties bijgewoond waar alle betrokken partijen uit België en Nederland samenkwamen (dus zowel sociale drukkingsgroepen, vertegenwoordigers van de industrie als onderzoekers en beleidsmakers) en daar bleek toch een grote consensus te bestaan dat men eigenlijk naar een gedeelde verantwoordelijkheid moet gaan en dat een restrictieve aanpak niet noodzakelijk de meest effectieve is.

GN: Wie is de schuldige wanneer iemand de realiteit verliest?

Steven: De samenleving zit altijd complexer in elkaar dan dat men in probleemsituaties duidelijk en wel één schuldige kan aanduiden. Vandaar ook dat het onderzoek dikwijls nog tegenstrijdige resultaten oplevert: men moet met veel tussenliggende factoren rekening houden. Het lijkt me in zo’n situaties dan ook nog altijd zeer nuttig dat men verschillende meningen aan het woord laat en dat men niet vervalt in zwart-wit discussies van fervente voorstanders en fervente tegenstanders.

GN: Games worden steeds realistischer, wat is uw toekomstvisie betreffende gewelddadige games?

Steven: Grafisch zullen ze nog wel realistischer worden, ook qua gedragingen (omdat er meer en meer online wordt gespeeld). Dus die evolutie naar een groter realisme zal zich nog wel even doorzetten. Anderzijds ziet men toch ook dat de meeste ontwerpers niet enkel met realisme bezig zijn, maar dat creativiteit, vernieuwing, en zelfs het brengen van een artistieke boodschap steeds belangrijker worden. Het zullen, met andere woorden, niet de meest realistische games zijn die de grootste veranderingen teweeg brengen, maar wel degene die iets unieks of iets speciaals weten te brengen. En dat is zeer moeilijk te voorspellen natuurlijk!