Lucas Pope blies in 2013 de gamewereld omver met het puzzelspel Papers, Please, waarin de speler in de huid kruipt van een immigratiebeambte die in het fictieve land Arstotzka bepaalt wie wel en wie niet mag binnenkomen. Je controleert paspoortgegevens, hoort verhalen aan en maakt morele beslissingen: laat je een immigrant illegaal binnenkomen om die bij zijn familie te herenigen, dan zul je dat voelen in een boete op je salaris, geld waarmee je met moeite je eigen familie moet onderhouden. Ethische kwesties naar voren brengen middels nooit eerder geziene gameplay, dat bleek een gouden greep.
Vernieuwing creëert voorbeeld, goed voorbeeld doet volgen. Not Tonight, een “donkere, politieke comedy-RPG”, is de eerste game die overduidelijk heeft gekeken naar Papers, Please. De fictieve Oostblok-setting is in Not Tonight ingewisseld voor een satirisch toekomstbeeld van Groot-Brittannië, de immigratiepost heeft plaatsgemaakt voor het uitsmijten of binnenlaten van gasten bij feestjes. Daarmee heeft Not Tonight zeker een eigen identiteit, maar is het ook eentje die je in huis wilt halen?
B staat voor Brexit
Not Tonight speelt met het idee van een Groot-Brittannië dat na gefaalde Brexit-onderhandelingen losbreekt van de Europese Unie. De eurosceptische partij UKIP heeft de macht gegrepen en het land getransformeerd in een ware distopie voor iedereen die niet-Brits is. Mensen van “Europese afkomst” zijn ofwel gedeporteerd, ofwel in herplaatsingblokken gestopt. Als Person of European Heritage #112 moet je in de gig economie presteren om je hoofd boven water te houden en zo voorkomen dat je uit eigen land wordt getrapt.
Meedelen dat Brexit geen goed idee is, daar heeft ontwikkelaar PanicBarn nauwelijks subtekst voor nodig: aan de oppervlakte zit het spel dan ook propvol met weinig verhulde maatschappijkritiek. Daar kwam dan ook een groot deel van de (op voorhand uitgedeelde) kritiek op de game vandaan. De over-the-top-maatschappij die Not Tonight schetst zou onrealistisch zijn en geen goed beeld vormen van een mogelijk post-Brexit Groot-Brittannië. Dat klopt. Speel je het spel, dan merk je dat Not Tonight vooral probeert te schuilen achter een muur van comedy – het is een grap en niet serieus bedoeld – maar die wand is alleen flinterdun. Het land is verworden tot een politiestaat met corrupte agenten, xenofobe clubeigenaren en -uiteraard- een ondergrondse verzetsbeweging, precies volgens het clichéboekje. Zowel als maatschappijkritisch spel en als parodie slaat Not Tonight de plank dan ook mis.
Dat had niet gehoeven. Dat Not Tonight zich voordoet als post-Brexit distopie schiet in het verkeerde keelgat, maar in de basis zet het nog steeds een distopie neer. Had PanicBarn ervoor gekozen een fictief land als basis te nemen (jup, zoals Papers, Please inderdaad) met vage verwijzingen naar de Brexit-situatie én minder clichés, dan had het een stuk beter gewerkt. Zo’n distopie had mogelijkerwijs overtuigend kunnen zijn; in zijn huidige vorm voelt post-Brexit als thema toch vooral als een goedkope marketingstunt.
Bouncen als een baas
Aangezien niemand in de wereld van Not Tonight Europeanen wil aannemen, beun je bij door gigs aan te nemen en als bouncer te fungeren bij diverse clubs. In de basis is Not Tonight dan ook een tijdmanagementspel: voordat de club sluit is het jouw taak om zoveel mogelijk mensen binnen te laten. Niet iedereen mag naar binnen en daar wordt het spel interessant.
Wanneer je voor de eerste keer als uitsmijter aan de slag gaat neem je identiteitsbewijzen aan en controleer je alleen op geboortedatum (is hij/zij wel achttien?) en vervaldatum (is het ID nog wel geldig?). Al snel komen daar niet-kloppende foto’s, ontbrekende zegels en foutgedrukte nationale vlaggen bij; voor je het weet ben je ook bezig met entreetickets, gastenlijsten en VIP-wachtwoorden. En als je nog extra wilt bijverdienen, kun je ook nog on the side drugs verkopen aan de juiste mensen. Maak je fouten – en die maak je geheid – dan gaat er geld af van je salaris. Te veel fouten en de club sluit vroegtijdig en je faalt je gig.
Zo snel mogelijk de juiste mensen kiezen is een grote race tegen de klok. Naarmate je de steeds moeilijker wordende game doorspeelt, speel je meer mogelijkheden vrij die het je vergemakkelijken. Net als in Papers, Please bestaan jouw upgrades namelijk veelal uit het vrijspelen van hotkeys om het checkproces te versnellen. Uiteindelijk hoef je bijvoorbeeld niet meer met je cursor op het telapparaat te klikken om mensen binnen te laten, maar volstaat een druk op de W-toets.
Pixeljas met gaten
Not Tonight is gegoten in een aantrekkelijk pixelart-jasje, wat helpt voorkomen dat het spel al snel aanvoelt als een continue herhaling van zetten. Niet alle gemaakte grafische keuzes zijn echter logisch. Waarschuwingen na het fout binnenlaten van individuen (als je een fout maakt of een steekpenning aanneemt) worden geprojecteerd over het veld waar jij identiteitsbewijzen van gasten in de hand neemt. Je ziet dan niets en verliest waardevolle seconden. Daarnaast lijken de verschillende poppetjes soms wel erg veel op elkaar qua kleding, huidskleur en kapsel. Het komt dus voor dat je er vrij zeker van bent dat iemand overeenkomt met zijn foto, maar hij toch niet naar binnen had gemogen. Maar… wellicht dat kleurenblindheid hier ook mee te maken heeft.
Wat staat er op het spel?
Naast het binnenlaten van mensen in clubs zit je thuis, waar je jouw telefoon checkt, spullen koopt en je rekeningen betaalt. Af en toe komt politieagent Jupp langs om te controleren of jouw social credit score niet te laag is of bezoekt iemand van het verzet je om je stiekem te rekruteren. Het is allemaal vrij lineair, maar je keuzes bepalen wel welk einde je te zien krijgt.
Maar wat boeit dat? Het voelt namelijk geen moment alsof er echt veel op het spel staat. Oké, op persoonlijk vlak wordt je als een slaaf behandeld, maar als het echt zo’n ramp is om in post-Brexit Groot-Brittannië te leven, hoe erg is uitgezet worden dan? Ontsnappen uit de distopie lijkt elk moment een optie voor #112 en daarmee is de premisse van de game als een IKEA-kast zonder schroeven.
De mismatch
In het grotere geheel voelen jouw activiteiten eveneens zinloos aan. Waar je in Papers, Please (daar is ie weer) bepaalt of mensen wel of niet een land binnenkomen als radertje in de bureaucratische machine, zijn geen van jouw beslissingen écht interessant. Bepalen of iemand een land in kan om te overleven, of iemand een club in kan om te dansen, daar zit nogal een verschil tussen.
Ook is het onlogisch dat jij, als schijnbaar onbetrouwbare Europeaan aan de slag moet als uitsmijter, al helemaal (uiteindelijk) op schijnbaar belangrijke feestjes. Het spelen van een bouncer in een club heeft niets te maken met een distopisch Groot-Brittannië waar je op een houtje moet bijten omdat is besloten dat jij niet welkom bent. Not Tonight is dan ook een typisch geval van een mismatch tussen thema en gameplay.
Conclusie
Not Tonight probeert je op grappige wijze neer te zetten in een overdreven post-Brexit distopie, maar slaagt hier niet in. Het grootste verwijt is dat het thema eigenlijk nooit terug te vinden is in de gameplay waarbij je als uitsmijter bepaalt of gasten wel of niet een club binnenkomen. Dat is alsof je in het Call of Duty-universum aan de slag gaat als supermarktmedewerker. Een goed ontwikkeld post-Brexit gedachte-experiment of een game waar je de perikelen volgt van een clubuitsmijter: dat zouden twee goede spellen kunnen zijn geweest. Not Tonight is dat in zijn huidige staat niet.
