The Witness

In 2008 maakte Jonathan Blow naam met Braid, een ingenieus in elkaar gezette platformer waarin je de tijd moet manipuleren. Braid, dat in eerste instantie als Xbox Live Arcade-game verscheen, was een ongekend succes en in 2009 kondigde Blow zijn nieuwe project aan: The Witness. Een ambitieus project waarin Blow al het met Braid verdiende geld in investeert om zijn visie realiteit te kunnen laten worden. Het ontwikkelproces van The Witness bleek heel wat langer te duren en moeizamer te zijn dan gehoopt, maar nu kunnen we toch eindelijk aan de slag met deze uiterst ambitieuze game en het resultaat is grandioos.

Lijntje trekken

The Witness laat je starten op een mysterieus, intens kleurrijk eiland. Als vanzelf los je puzzels op in de hoop dat ze je helpen, dat je kunt achterhalen wat je op het eiland te zoeken hebt. Binnen de kortste keren word je opgezogen door het eiland van The Witness en los je, hoe complex ook, puzzel na puzzel op. Het basisconcept van de puzzels in The Witness is verbluffend simpel. Door een lijn van punt a naar b te loodsen los je de puzzel op. Dit start extreem simpel, maar wordt gaandeweg bizar lastig. In de lastigste puzzels is het doolhof bezaaid met tetris-figuurtjes, diverse kleuren, zwarte stippen, witte figuurtjes en sterren. Een rechte lijn trekken is er bij zo’n puzzel niet meer bij, want ieder object in het doolhof heeft zijn eigen regels. Wat die regels zijn, dien je zelf uit te vogelen en dus zal je in de open wereld die The Witness biedt regelmatig puzzels tegenkomen waarvan je geen flauw idee hebt hoe je ze moet oplossen.

Bezwaarlijk is dit niet en onderdruk dan ook vooral de neiging om een walkthrough op te zoeken als je een puzzel niet begrijpt. Het eiland van The Witness is namelijk ingedeeld in diverse regio’s, waarbij in iedere regio een bepaalde puzzelelement centraal staat. Hierbij wordt middels een aantal simpele puzzels in het begin van de regio het basisconcept van het nieuwe puzzelelement uitgelegd en zo wordt de moeilijkheidsgraad steeds verder opgebouwd en worden verschillende elementen gaandeweg ook gecombineerd. De spelwereld is geniaal opgezet en na verloop van tijd leer je puzzels begrijpen die je in het begin nog versteld deden staan.

Niet alleen aan de puzzels is merkbaar veel tijd besteed, dit geldt voor het gehele eiland waarop The Witness zich afspeelt. Vrijwel ieder object, of het nu een boom, rots of standbeeld is, staat daar met een reden. Een volstrekt willekeurige rots waar je al tientallen keer langsgelopen bent, kan zo ineens de oplossing zijn voor die puzzel waar je al minutenlang je hersens op liet kraken. De puzzels zijn namelijk niet beperkt tot de schermen waar ze op afgebeeld staan, want soms heb je de omgeving nodig om tot de oplossing te komen en andere keren is de omgeving de puzzel. Het zorgt ervoor dat het eiland steeds memorabeler wordt. Een stuk land wat in de eerste uren een volstrekt doolhof leek, in volledige willekeur opgebouwd, leer je langzaam maar zeker op je duimpje kennen en je komt wegen tegen waarvan je niet had kunnen vermoeden dat ze er zouden zijn.

Euforie

Hoewel The Witness soms frustreert, als je na talloze vruchteloze pogingen de oplossing gevonden denkt te hebben en je toch weer fout zit, voelt de game nooit oneerlijk aan. Als je na minutenlang proberen dan toch eindelijk de puzzel hebt overwonnen, is het euforische gevoel niets minder dan wanneer je een lastige baas in Dark Souls hebt verslagen. Mocht het nog steeds niet lukken, is het geen schande om weg te lopen. Een frisse blik op de puzzel kan wonderen doen, evenals ervaring opdoen met vergelijkbare puzzels die je op andere plekken kunt vinden en zelfs als ook dit niet helpt is er geen man overboord.

Het is dan ook niet nodig om iedere puzzel op te lossen alvorens je het spel uitspeelt. Na zeven van de elf regio’s afgerond te hebben, kan je je richting het eindspel begeven. Op het moment dat een bepaalde puzzel of een heel puzzelelement je echt niet blijkt te liggen, kan je dus altijd een poging op een andere locatie wagen. Zo wist ik de game uit te spelen zonder dat ik ook maar iets begreep van een type puzzel uit één van de regio’s. Enkel het uitspelen van de game zal je desalniettemin al snel tien tot twintig uur speeltijd kosten en als je alle puzzels wilt completeren kan je daar nog heel veel extra uren bij optellen. Uren die je aan je intelligentie doen twijfelen, doen frustreren en achterlaten in pure verbazing, maar ook uren die eindigen in pure euforie als de getrokken lijn eindelijk de juiste blijkt.

Conclusie

The Witness is ongetwijfeld niet voor iedereen, maar dat maakt de game zeker niet minder geniaal. Het eiland waarop The Witness zich afspeelt, zuigt je op en laat je pas los als je de game hebt uitgespeeld. De hele spelwereld is geniaal opgezet en introduceert je spelenderwijs steeds nieuw puzzelelementen, zodat je na verloop van tijd puzzels oplost waarvan je in het begin nooit had kunnen vermoeden dat je hier ooit de oplossing had kunnen vinden. Puzzels blijven door je hoofd spoken tot je de oplossing gevonden hebt en als je dan eindelijk de clou van de puzzel achterhaald hebt, maakt een euforisch gevoel zich van je meester (of pure schaamte, als de oplossing veel makkelijker blijkt dan je had gedacht). The Witness is een waar meesterwerk.