Astro Bot is een spel dat het doet zonder de gebruikelijke toeters en bellen van de moderne game-industrie – geen loot boxes, geen in-game aankopen. Misschien heeft het daarom de felbegeerde titel “Spel van het Jaar” gewonnen bij de Game Awards 2024.
Op het eerste gezicht is Astro Bot een verfrissende afwijking van de winststrategieën van de industrie. Maar er is een debat dat de glimlach van de glunderende winnaar vertroebelt: is Astro Bot nog steeds een kansspel?
Geen echt geld, maar nog steeds een kansspel
Voor velen dient Astro Bot vooral één ding: pure nostalgie. Met zijn 80 fantasierijke levels doet het denken aan de goede oude tijd van Super Mario en dergelijke. Maar er is één mechanisme dat bij nader inzien vragen oproept. Spelers verdienen in de loop van het spel virtuele munten, die ze in een winkel kunnen uitgeven.
Deze munten kunnen niet met echt geld worden gekocht – een feit dat in eerste instantie een compliment voor het spel lijkt. De voorwerpen die je voor de munten krijgt, zijn echter gedeeltelijk willekeurig.
Hier begint de discussie. Willekeurige mechanismen, zelfs als ze niet gekoppeld zijn aan echt geld, kunnen een beloningssysteem creëren dat sterk doet denken aan de mechanica van kansspelen. Het moment waarop je beseft wat je “getrokken” hebt, kan een zekere sensatie teweegbrengen, zelfs als er geen geld mee gemoeid is. Critici zien dit als een potentieel gevaar, vooral voor jongere spelers.
Het verschil met klassieke loot boxes
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen loot boxes en de mechanics in Astro Bot. Klassieke loot boxes zijn vaak direct gekoppeld aan echt geld. Je koopt een virtuele doos met geld en hoopt dat het gewenste item erin zit.
Het is een systeem dat niet alleen de portemonnee van spelers belast, maar dat door de onzekerheid ook duidelijke parallellen heeft met gokken. Dit is echter duidelijk gereguleerd, zodat alleen verantwoord spelen op bij een betrouwbare online casino moet gebeuren.
Astro Bot maakt geen gebruik van monetarisatie. De munten worden uitsluitend verdiend door te spelen. Er is geen winkel waar je met een paar euro een sluiproute kunt nemen. Toch blijft de vraag: maakt alleen de factor puur toeval een spel problematisch?
Waarom toeval zo spannend is voor spelers
Om dit te begrijpen, is het de moeite waard om een blik te werpen op de menselijke psychologie. Beloningssystemen op basis van toeval activeren het beloningscentrum in de hersenen bijzonder intensief. Het is deze spanning – wachten op het grote moment – die zulke mechanismen zo boeiend maakt. Zelfs als het alleen om digitale voorwerpen gaat. Je hoeft dus niet per se geld in het spel te hebben om verslavende elementen te creëren.
Hier wordt het spannend: is het wel eerlijk om een spel als Astro Bot te classificeren als gokken, alleen maar omdat het psychologische mechanismen gebruikt die je ook in casino’s vindt? Een verrassingsei is tenslotte ook gebaseerd op het principe van toeval en niemand zou het in zijn hoofd halen om dat als gokken te bestempelen.
Debatten over regelgeving: Tussen plezier en de wet
Het debat over wat gokken is en wat niet, heeft in de gokindustrie al lang politieke dimensies bereikt. Sommige landen hebben al wetten aangenomen om loot boxes te reguleren of zelfs te verbieden. De EU onderzoekt momenteel of willekeurige mechanismen in games ook onder deze regelgeving kunnen vallen.
Een interessante uitspraak uit Oostenrijk haalde onlangs de krantenkoppen: een rechtbank oordeelde dat loot boxes in een ander spel heel goed als gokken kunnen worden geclassificeerd. De uitspraak was gebaseerd op het feit dat spelers echt geld moesten gebruiken om de items te verkrijgen. Volgens deze definitie zou Astro Bot dus vrijuit gaan – er is immers geen cent mee gemoeid.
De vraag blijft echter of er op een gegeven moment ook regels kunnen komen voor spellen waarbij geen geld wordt gebruikt, maar die toch gebruikmaken van een mechanisme dat lijkt op gokken. Er is nog geen duidelijke definitie gevonden van waar spelplezier ophoudt en gokken begint.
Een frisse wind in een concurrerende branche
Een van de redenen waarom Astro Bot zo gelauwerd is, is juist dit afzien van monetarisering. Terwijl veel games tegenwoordig vooral dienen als platform voor microtransacties, voelt Astro Bot bijna als een reis terug in de tijd. Je koopt een spel, speelt het en hebt er plezier in – punt uit. Geen verborgen kosten, geen betaalmuren.
Vooral in een tijd waarin zelfs grote titels als EA FC of Call of Duty regelmatig worden bekritiseerd om hun monetisatiestrategieën, is Astro Bot een verademing. Het bewijst dat een spel succesvol kan zijn zonder geld in te zamelen.
Gokken of slim ontwerp?
De vraag of Astro Bot een kansspel is, hangt sterk af van hoe je naar de mechanica kijkt. De willekeurige factor kan zeker een aantrekkingskracht hebben die doet denken aan gokken. Maar het cruciale punt ontbreekt: het financiële risico. Niemand verliest echt geld, niemand wordt gedwongen om meer uit te geven om verder te komen in het spel.
Voor velen is dit genoeg om het spel als onschuldig te classificeren. Anderen zien het mechanisme als een soort “gateway drug” naar de wereld van het gokken omdat het vergelijkbare emoties oproept. Het is een grijs gebied dat verschillend wordt beoordeeld, afhankelijk van het perspectief.
Conclusie: Een verdienstelijke winnaar met kleine nadelen?
Uiteindelijk blijft Astro Bot een welverdiend “Spel van het Jaar”. Het laat zien dat games niet afhankelijk hoeven te zijn van twijfelachtige monetisatie om succesvol te zijn. Tegelijkertijd roept het vragen op die de game-industrie de komende jaren zullen vergezellen. Hoeveel kans is te veel? En waar trekken we de grens tussen slim spelontwerp en problematisch gokken?
Eén ding is zeker: het debat over gokmechanismen in videogames zal niet eindigen met Astro Bot. Maar misschien heeft dit charmante spelletje de industrie in ieder geval een duwtje in de goede richting gegeven. En dat alleen al is een applausje waard.
