Nog nooit is een titel van een game zo voor zichzelf sprekend geweest als in het geval van What Happened. Want echt… “what the flying fuck happened?” is de vraag die geregeld door je hoofd spookt wanneer je vier uurtjes de tijd neemt om What Happened te doorlopen.
Van meet af aan windt ontwikkelaar Genius Slackers er geen doekjes om dat deze ervaring niet gemaakt is om te behagen, maar om te confronteren. What Happened is niet om te lachen, al zijn er toch momenten die – zij het onbedoeld – de serieuze ondertoon van What Happened doorbreken.
Scary Stiles en zijn trippy postzegel
Sowieso is What Happened een regelrechte teringzooi. Een clusterfuck van epische proporties, en in dit geval is dat juist de bedoeling. What Happened draait om een scholier genaamd Stiles, en Stiles verkeert in een zeer duistere geestesgesteldheid. De arme jongen blijkt niet alleen zijn vader te zijn verloren, maar is ook het mikpunt van een pestkop op school. Zijn vriendin Maya – het enige lichtpuntje in zijn huidige toestand – geeft Stiles tot overmaat van ramp ook nog eens de bons en om het rampscenario helemaal compleet te maken, is Ben – Stiles’ “beste vriend” – Maya’s nieuwe lover.
Stiles ziet het dan ook allemaal niet meer zo zitten. Zijn toevlucht zoekt hij in drugs, en dan in het bijzonder LSD. Tijdens het spelen van What Happened wordt het al snel duidelijk dat Stiles vaker zijn toevlucht neemt tot ‘de funky postzegel’ en deze keer is de speler erbij om deze bad trip uit te zitten. What Happened is dus het beste te omschrijven als vier uur pure psychedelische chaos welke gevoed wordt door het vertroebelde brein van een depressieve en suïcidale tienerjongen.
Potentiële kopers, opgelet!
Allereerst, What Happened is niet voor iedereen weggelegd. Laat daar geen misverstanden over ontstaan. Hoewel het allemaal dolletjes klinkt om virtueel aan de acid te gaan, slaat What Happened een zeer duister en confronterend pad in. Mensen die op het moment van lezen mentaal niet lekker in hun velletje zitten en kampen met ernstige vormen van depressie of een minderwaardigheidscomplex wordt geadviseerd om zeer goed na te denken over de impact die deze game op je kan hebben. What Happened is weliswaar maar een game, maar wel een die geregeld zeer dichtbij de oncomfortabele waarheid komt.
Voordat je deze waarschuwing wegwuift met een lach en een grinnik, niet doen. Depressie en suïcidale gedachten zijn geen zaak om mee te lachen of te spotten. Zonder dat je het doorhebt kan iemand in je vrienden- of kennissenkring kampen met deze verwoestende aandoening en dat is ook exact waarom What Happened probeert om de vinger op de zere plek te leggen. What Happened mag dan fictief zijn, maar de achterliggende gedachte is zo reëel als het maar zijn kan. Geloof me, ik spreek uit ervaring.
School was nog nooit zo kleurrijk en kut
Goed, ben je er nog? Gelukkig, want dan leg ik niet voor Jan met de korte lul uit waarom What Happened enerzijds geniaal is, maar anderzijds een beetje lui is. Alles begint dus bij Stiles, die op de plee zijn grijze bestaan verruilt voor een kleurrijke LSD-wereld waarin vrijwel alles naar de klote lijkt te gaan en niets onmogelijk is. Toegesproken door zijn eigen geweten ondergaat Stiles ‘weer zo’n dag’ op school, waarin de pestkop hem weer eens in elkaar timmert en hij moet aanzien hoe zijn ex-vriendin Maya met zijn ooit BFF Ben aanpapt. Het gevoel dat alles de schuld van Stiles is, wordt alleen maar versterkt door zijn eigen stem in zijn hoofd.
Hoe dit proces in elkaar steekt, legt Genius Slackers op sublieme wijze uit. Vier uur lang lijk je daadwerkelijk vast te zitten in het brein van iemand die zijn ballen uit zijn broek aan het trippen is en visueel is dat prachtig en verschrikkelijk onwerkelijk. Alles wat Stiles op school heeft geleerd, gezien of meegemaakt, wordt op surrealistische wijze overgebracht om de nachtmerrie compleet te maken en dat leidt tot een hoop grafische – bijna Inception-eske – psychedelische pracht die me terug doet denken aan Bloobers Layers of Fear. Intussen wordt deze visuele traktatie met de minuut grimmiger door de immer toenemende depressie van Stiles, die lijkt te bezwijken onder zijn eigen misère.
Gezichtsverlies
Helaas wordt de ervaring nogal gebroken door een x aantal factoren. De eerste ervan is Stiles zelf, die niet echt meelij opwekt in de game. Enerzijds is dat begrijpelijk. Stiles zit mentaal aan de grond en is nu eenmaal niet de gezelligste, maar Stiles lijkt een beetje een eikel te zijn. Misschien is het de combinatie van zijn depressie en de drugs, maar je voelt niet echt de noodzaak om hem te helpen, iets waarvan ik pas aan het einde begreep dat dit dus een optie was.
Daarnaast lijkt Genius Slackers ook niet over de middelen te beschikken om gezichtsanimaties realistisch te maken. Zowel Stiles, Maya, Ben en de pestkop krijgen een kop als een aardappel zodra er gesproken wordt en lipsynch is helemaal absent. Dat is eigenlijk best wel jammer, gezien de rest van de game juist indrukwekkend is op het visuele vlak. Ook de voice acting is niet helemaal consistent, waarbij Stiles nog het meest natuurlijk klinkt.
Maar waar Genius Slackers echt de bal mee laat vallen is taalfouten. Wetende dat Genius Slackers geen Engelstalige studio is, was ik bereid om het een en ander door de vingers te zien, maar het valt gewoon te veel op. Dagboekaantekeningen die grammaticaal vol fouten staan, ondertiteling met spelfouten en een klaslokaal met het bordje ‘LABRATORY’ boven de deur… ai ai ai. Dat zijn toch wel dingen die men tijdens beta testing uit de game had moeten vissen.
Rubberen Robbie
Ook de controls zijn wazig, in de meest letterlijke zin van het woord. Nu kan ik begrijpen dat dit intentioneel is, gezien het me vrij logisch lijkt dat je tijdens een fucked up trip niet meer zo soepeltjes loopt, maar het is soms behoorlijk hinderlijk in What Happened. Zweverig jezelf door een corridor vol grijpgrage monsterklauwen voortbewegen is vragen om mislukking en wegrennen van een Great White die ‘because of reasons’ achter je aan zwemt, is ook niet handig wanneer de besturing zo slap is als een leren zeem. Sowieso is What Happened in bijna alles wazig, ook in wat het van je wil. Nergens zal het je vertellen dat je wat fout doet en hoe je verder moet wanneer je niet meer weet wat de bedoeling is. Misschien is dat ook wel opzettelijk. Het heeft me helaas wel achtergelaten met frustratie.
Die frustratie bereikte het hoogtepunt op het einde, toen me duidelijk werd dat What Happened meerdere eindes heeft en dat mijn keuzes hebben geleid tot een desastreuze ontknoping en een ‘bad ending’. In een zo goed als lineare game als deze heb ik nergens het gevoel gehad dat ik andere keuzes kon maken die de uitkomst kunnen beïnvloeden, dus het zou tof zijn als Genius Slackers op zijn minst hints had gegeven bij het maken van cruciale beslissingen. Maar goed, in het echte leven krijg je die hints ook niet aangereikt.
Gemengde gevoelens
Dit alles heeft me achtergelaten met gemengde gevoelens. Enerzijds wil ik Genius Slackers een pak veren in de reet steken voor het maken van een game als What Happened. Een game over geestelijke gezondheidskwesties maken is tricky en een goede aanpak hiervan is essentieel voor het uiteindelijke effect dat men wil bereiken. Op dat gebied stelt What Happened absoluut niet teleur. Stiles’ wanhoop is bijna tastbaar gedurende de gehele vier uur die je met hem doorbrengt en het gevoel van verlammende depressie weet je bijna te bekruipen.
Anderzijds ben ik teleurgesteld in het gebrek aan afwerking. Die taalfouten, de animaties en het gebrek aan eenduidigheid wegen zwaar in mijn oordeel. Wanneer je een game maakt die zo’n zwaar onderwerp aansnijdt en de speler bijna onderdompelt in misère, kun je jezelf geen knulligheden veroorloven. Aan de andere kant weet ik ook dat What Happened is gemaakt door een klein onafhankelijk team – en dat verdient al veel lof – maar toch kan ik niet anders dan balen van enkele gemaakte keuzes in het ontwikkelproces, al is het niet zo erg dat je er depressief van wordt.
Conclusie
What Happened is regelrecht ‘fucked up’ en laat dat nou net de insteek van de game zijn. Genius Slackers laat op zeer grafische wijze zien hoe vernietigend depressie en zelfmoordneigingen kunnen zijn, terwijl het de speler onderdompelt in een zeer slecht uitpakkende LSD-trip. What Happened neemt je vier uur lang mee in een visueel spektakel van duistere gedachten en surreële scenario’s, welke uiteindelijk moeten culmineren in een gevoel van medeleven en machteloosheid.
Voor het merendeel slaagt What Happened daar met vlag en wimpel in, al vormen de zweverige besturing, spelfouten en sub-par gezichtsanimaties wel een smet op het blazoen. Daarnaast had Genius Slackers er ook goed aan gedaan om de speler duidelijk te maken waar men wat – en vooral wat niet – moet doen om een alternatief einde te triggeren, vooral voor de mensen die deze hele trip opnieuw willen beleven met een andere uitkomst.